Όλοι έχουμε αναρωτηθεί αν είμαστε μόνοι στο Σύμπαν. Με δυνητικά κατοικήσιμους πλανήτες, παράξενα διαστημικά σήματα και ακούσματα για UFO να γίνονται πρωτοσέλιδα, αρχίζουμε να νιώθουμε ότι βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας μεγάλης εξωγήινης ανακάλυψης. Ποια είναι όμως τα καλύτερα επιστημονικά στοιχεία που έχουμε βρει για την ύπαρξη εξωγήινης ζωής;
Η απογοητευτική πραγματικότητα είναι ότι δεν υπάρχουν ακόμη αυτά τα στοιχεία. Δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία για εξωγήινους στα αποχαρακτηρισμένα βίντεο UFO, σε ακρωτηριασμένες αγελάδες, οι τραυματισμοί των οποίων ενοχοποιούνται σε εξωγήινες δραστηριότητες ή σε υποτιθέμενα σώματα εξωγήινων. Ούτε υπάρχουν τέτοια στοιχεία στην επίσημη ακαδημαϊκή έρευνα. Το Live Science (https://www.livescience.com/) έκανε check-in με ειδικούς για να βεβαιωθεί. «Δεν υπάρχουν αποδείξεις αυτή τη στιγμή», δήλωσε στο Live Science η καθηγήτρια Sara Seager, αστροφυσικός και πλανητολόγος στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης και συγγραφέας του “The Smallest Lights in the Universe: A Memoir” (Crown, 2020). Ο Nikku Madhusudhan, καθηγητής αστροφυσικής και εξωπλανητικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, έδωσε παρόμοια απάντηση, λέγοντας: «Δεν νομίζω ότι έχουμε ακόμη σαφή στοιχεία οποιουδήποτε είδους για εξωγήινη ζωή».
Υπάρχει, ωστόσο, καλός λόγος να διατηρούμε την ελπίδα ότι τα στοιχεία θα έρθουν τελικά, ακόμα κι αν δεν παραδοθούν προσωπικά από έναν μικρό πράσινο άνθρωπο. Ο Madhusudhan είπε στο Live Science ότι «υπάρχουν υπαινιγμοί εδώ κι εκεί» και «υπάρχουν στοιχεία για κατοικήσιμες συνθήκες». Με άλλα λόγια, υπάρχουν σημάδια ότι ορισμένοι πλανήτες και δορυφόροι τους θα μπορούσαν να φιλοξενούν ζωή, αλλά δεν έχουμε βρει ακόμα στοιχεία για ζωή σε αυτά τα μέρη.
Μπορεί να υπάρχουν εκατοντάδες εκατομμύρια κατοικήσιμοι πλανήτες μόνο στον γαλαξία μας. Οι επιστήμονες θεωρούν πλανήτες ικανούς να φιλοξενήσουν ζωή, εάν βρίσκονται στη λεγόμενη κατοικήσιμη ζώνη, την περιοχή γύρω από ένα αστέρα όπου είναι δυνατόν ένας βραχώδης πλανήτης να έχει υγρό νερό στην επιφάνεια, απαραίτητο συστατικό για τη ζωή στη Γη. Οι πλανήτες και οι δορυφόροι τους εκτός της κατοικήσιμης ζώνης δεν είναι απαραίτητα αφιλόξενα για τη ζωή. Για παράδειγμα, το φεγγάρι του Δία, η Ευρώπη, δεν βρίσκεται στην κατοικήσιμη ζώνη του Ήλιου, αλλά έχει έναν ωκεανό θαλασσινού νερού κάτω από τον παγωμένο φλοιό του που μπορεί να είναι σε θέση να φιλοξενήσει ζωή.
Οι ερευνητές ψάχνουν μέσα και έξω από το ηλιακό μας σύστημα για σημάδια ζωής. Ο Madhusudhan ηγήθηκε μιας μελέτης, που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2023 στο The Astrophysical Journal Letters, η οποία ανίχνευσε ενδείξεις ωκεανού σε έναν πλανήτη που ονομάζεται K2-18 b, που βρίσκεται σε απόσταση μεγαλύτερη από 100 έτη φωτός μακριά. Τα δεδομένα τους υποδηλώνουν επίσης «πιθανά σημάδια» του διμεθυλοσουλφιδίου, μιας χημικής ουσίας που, από όσο γνωρίζουμε, παράγεται μόνο από τη ζωή στη Γη. «Αυτό είναι πολύ δοκιμαστικό», είπε. «Δεν ξέρουμε αν υπάρχει ή όχι, αλλά το βλέπουμε στα δεδομένα σε κάποιο επίπεδο».
Αυτό το πιθανό σημάδι εξωγήινης ζωής θα εξεταστεί σε περαιτέρω μελέτες και μπορεί να διαψευσθεί. Ανεξάρτητα από αυτό, ο Madhusudhan είπε ότι δεν θα εκπλαγεί αν βρίσκαμε στοιχεία για εξωγήινη μικροβιακή ζωή μέσα στην επόμενη δεκαετία. «Θα ήμουν πολύ έκπληκτος αν δεν υπάρχει ζωή κανενός είδους εκεί έξω», πρόσθεσε.
Η Seager πιστεύει ότι θα επιβεβαιώναμε την ύπαρξη εξωγήινης ζωής μόνο με αποστολές επιστροφής δειγμάτων — συλλέγοντας δείγματα από άλλο πλανήτη ή δορυφόρο και φέρνοντάς τα πίσω στη Γη για μελέτη, επιτόπιες μετρήσεις ή «απίστευτα φουτουριστική» τεχνολογία, όπως ένας ηλιακός βαρυτικός φακός-τηλεσκόπιο, ένα θεωρητικό όργανο που θα χρησιμοποιούσε τη βαρύτητα του Ήλιου για να μεγεθύνει το φως από μακρινούς πλανήτες. «Με όλα τα εργαλεία που έχουμε τώρα ή που θα μπορούσαμε να κατασκευάσουμε με αρκετά χρήματα, είναι η επιστροφή δείγματος από άλλο πλανήτη το ζητούμενο, γιατί δεν βλέπω τίποτα άλλο να είναι οριστικό», είπε η Seager.
Η Seager ήταν μέρος μιας μελέτης του 2020 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Astronomy, η οποία ανέφερε την «φαινομενική παρουσία» αερίου φωσφίνης – μια πιθανή υπογραφή ζωής – στην Αφροδίτη. Έκτοτε, η έρευνα έχει συζητηθεί στην επιστημονική κοινότητα. Οι ερευνητές θα διαφωνήσουν για το εάν οι πιθανές υπογραφές ζωής που ανιχνεύονται σε άλλους πλανήτες είναι πραγματικές και, στη συνέχεια, εάν αυτές οι υπογραφές είναι ακριβείς και, στη συνέχεια, εάν αυτές οι υπογραφές προκαλούνται πράγματι από ζωή, κάτι που επί του παρόντος δεν θα μπορούν να αποδείξουν χωρίς τη συλλογή δειγμάτων, σύμφωνα με την Seager.
Ωστόσο, είναι σίγουρη ότι οι επιστήμονες θα βρουν περισσότερα σημάδια νερού και ωκεανών που θα μπορούσαν να υποδηλώνουν κατοικησιμότητα, καθώς και αέρια που μπορεί να οφείλονται στη ζωή. «Πιστεύω ότι αυτό είναι αρκετό για να συνεχίσει η μακροχρόνια αναζήτηση αυτής της γενιάς να προχωρήσει», είπε. Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι ο χώρος είναι απίστευτα τεράστιος. Θα χρειαζόταν ο άνθρωπος περισσότερα από ένα εκατομμύριο χρόνια για να επισκεφθεί το K2-18 b με την παραδοσιακή τεχνική πρόωσης πυραύλων. Ακόμη και η αποστολή του ταχύτερου ανιχνευτή μας στον πλησιέστερο γνωστό εξωπλανήτη, τον Proxima Centauri b, θα χρειαζόταν χιλιάδες χρόνια. Οι πλανήτες και οι δορυφόροι μέσα στο ηλιακό μας σύστημα είναι συγκριτικά στο κατώφλι μας, με τους χρόνους ταξιδιού των ανιχνευτών που κυμαίνονται από μερικά χρόνια έως μερικούς μήνες.
